Deze beelden – ook Akua’maa genoemd – zijn oorspronkelijk in gebruik bij het Ashanti-volk en het Fanti-volk. Beide wonen in het zuidwesten van Ghana. Bij de Fanti is het hoofd smaller en hoger, rechthoekig van vorm. Meestal hebben ze geen armen en ze worden niet geverfd.

Bij de Ashanti is het hoofd groot en rond, met een groot voorhoofd, als teken van schoonheid. Om een mooi ronde of ovale vorm te krijgen wordt het hoofd van de baby ook gemasseerd. De ronde vorm is misschien een afbeelding van de maan als godin van de vruchtbaarheid. Soms zitten er gaten aan de rand voor het aanbrengen van kettingen of sieraden. Het gezicht heeft soms kleine littekens als bescherming tegen ziektes.

Vaak is de nek geringd, als gevolg van vet-richels, een teken van veel goede voeding. De neus is plat, de mond klein. De armen zijn kort, steken recht opzij uit en hebben geen handen. Het lichaam is min of meer een rechte staaf, vaak met kleine aanduiding van borsten. Het heeft geen voeten, omdat de baby geheel van de moeder afhankelijk is.

Een vrouw draagt zo’n beeldje op haar rug als ze een kind wil. Dat kind zal dan 24 inch, ~60cm, lang zijn en veilig geboren worden. De vrouwen in Ghana die vandaag de dag een beeldje dragen, versieren het vaak met kraaltjes en sieraden. Als ze rijk zijn gebruiken ze ook kostbare edelstenen en dure mooie kralen.

Na een geboorte krijgt de akuaba een ereplaats op het huisaltaar. Als offer voor de goden en als brenger van geluk in huis. Soms gaat het terug naar de priester die het gegeven heeft. Voor hem bewijs van zijn krachtige zegen, waarmee hij nieuwe mensen aantrekt. Als een vrouw geen kind krijgt, gaat de akuaba na haar dood soms mee in haar graf.

Dit gebruik wordt uitgelegd met de oude legende van de vrouw Akua. De Ghanese vrouw Akwa of Akua (letterlijk woensdag) kon geen kinderen (Ba – baby) krijgen. Zij droeg daarom op advies van de marabout, dorpspriester, een houten beeldje van een kind op haar rug. Zij moest die op haar rug dragen en verzorgen als een echt kind. Ze werd uitgelachen en gescholden. Mensen zeiden: ‘Kijk, daar heb je Akwa met haar kind’. Op een dag werd zij echter moeder van een prachtige dochter. Alle jonge vrouwen wilden daarna een dergelijk vruchtbaarheidsbeeldje hebben.

Vrouwen hebben een grote rol voor het voortbestaan van de familie. Kinderen hebben is een grote wens, veel kinderen is een teken van rijkdom. Een man zonder kind heeft niemand om voor zijn begrafenis te zorgen zodat zijn geest over kan gaan naar de geestelijke wereld.

Ook de sociale positie van een vrouw hangt af van haar aantal kinderen en hoe gezond en sterk die zijn. Een vrouw moet tenminste eeen dochter hebben. Want de afstamming gaat in de vrouwelijke lijn. Of de baby krijgt het om mee te spelen. En leert er mee hoe je een baby verzorgen moet. Na een geboorte brengt het beeld geluk in huis.

Een Ghanese bron noemt een heel speciaal gebruik. Als een kind verdwenen is, is dat het werk van Mboatia, boze geesten. Zij zijn de helpers van Sasabonsam, de mythologische monster-geest. Dan plaatst men een akua’ba beeld aan de rond van het bos onder een grote boom. Versierd met voedsel, gekookte eieren, en zilveren munten om de Mboatia te lokken. Die zouden dan het voedsel opeten en de akuaba meenemen in plaats van het kind.

Sommige chiefs hebben een heel bijzonder gedrag. Ze hebben een eigen persoonlijke akuaba. Die tonen ze aan zwangere vrouwen van hun hof. Die blijven er naar kijken om een kind te krijgen met net zo’n mooi hoofd als de akuaba.

In de jaren 1970 is het akuaba-beeld heel populair geworden. Er werden er in het houtsnijdersdorp Ahwia duizenden gemaakt voor Amerika en Europa. Daarna pakten veel kunstenaars het thema op en werkten het uit. In verschillende vormen, afmetingen en materialen. Eenmaal tot een beeld met drie hoofden “because three heads are better than one”.
Afrika-kenners twisten erover of dit nog het “echte Afrika” is. De mensen in Ghana gaan deels gewoon door met hun gebruiken en nemen vaak dingen over van andere culturen. Bij grafmonumenten met veel akuaba-figuren zijn ook soms crucifixen en andere christelijke symbolen te zien.

Korte versie: Akua’ba, Akuaba of Akwaaba.  Dit is een vruchtbaarheidssymbool uit Ghana. Volgens een legende was Akua een vrouw die tot haar grote spijt onvruchtbaar was. De dorpspriester vertelde haar dat zij een kleine houten pop moest laten maken, die zij op haar rug moest dragen en behandelen als een echt kind. De dorpsbewoners lachten haar uit, toen ze zagen hoe zij met de pop omging. Maar na verloop van tijd werd Akua zwanger en na negen maanden beviel zij van een gezonde dochter. Sindsdien laten onvruchtbare Akan-vrouwen een akuaba maken in de hoop op zwangerschap.

Hier een aantal akwaba’s uit ons assortiment: